Tôi quen biết một người bạn có tên là Thọ. Nhờ có anh ta, tôi biết thế nào là các cung bậc cảm xúc trong mình. Tận hưởng những gì là vui nhất, buồn nhất. Rồi có một người nói với tôi rằng: cẩn thận đừng có dính mắc vào anh ta, đừng có để bị anh ta lôi kéo. Tôi không tin. Anh ta với tôi như hình với bóng, anh ta tốt thế cơ mà, anh ta lại luôn nhường tôi, nuông chiều các cảm giác của tôi, cổ vũ cho những điều tôi muốn làm, hoặc đồng tình với những gì tôi không thích làm. Tôi không tin điều người đó nói. Và chúng tôi ngày càng thân thiết hơn.

Rồi đến một ngày. Anh ta nói với tôi mọi thứ sao đang trở nên tẻ nhạt vậy. Tôi đi tìm mọi món ngon vật lạ trên đời cho anh ta thưởng thức, tận hưởng nhưng anh ta luôn nói không thỏa mãn. Anh ta nói muốn nhiều hơn thế. Tôi chạy khắp nơi để kiếm tìm về cho anh ta. Về tới rồi thì anh ta tức điên lên quát mắng tôi, tại sao lại mang về cái gì mà kinh khủng thế này, ghê tởm thế này. Tôi rộc rạc, bao nhiêu gia sản trong tôi chẳng còn gì cả. Tôi cũng phát hiện ra một người bạn thân khác của tôi lại cũng yêu anh ta. Có lẽ nào, người mà bấy lâu như hình với bóng với tôi lại khiến tôi trở nên tiều tụy như vậy.

Tôi quyết định rời bỏ anh ta. Khi tôi quyết định rời bỏ anh ta, tôi nhận ra sự thật là anh ta chưa có một giây, phút nào quan tâm đến sự tồn tại của tôi. Anh ta cũng chẳng bận tâm sự đến và đi của tôi.

Tôi bước vào cuộc sống của riêng mình. Mặc dù hàng ngày chúng tôi vẫn làm việc cùng nhau, nhưng sự tồn tại của chúng tôi giờ thật khác biệt… Tôi biết thế nào là cuộc sống độc lập của mình, không có anh ta. Tôi không còn vui với cái vui của anh ta, không còn khổ với cái khổ của anh ta… chúng tôi độc lập, không ràng buộc. Anh ta không gợi lên bất cứ một cảm xúc gì trong tôi cả. Tất cả chỉ thấy và lướt qua, không đọng lại chút bụi nào trên cái gương hồ trong vắt nơi tâm tôi.

—-

Câu chuyện này khá quen với tất cả nhiều người. Và bạn có bao giờ nhìn nó dưới một góc độ khác không?

Bất kể khi nào Căn (giác quan) tiếp xúc với Trần (thế giới) đều sinh ra Thọ (cảm giác: hình ảnh, âm thanh, mùi, vị, thân, cảm giác ý (cảm giác pháp trần)). Cái anh bạn Thọ này, vốn dĩ anh ấy không làm hại gì tới ai cả, hoàn toàn là một cảm giác được sinh ra do Căn – Trần tiếp xúc. Nhưng chúng ta lại yêu thích anh ấy, không rời. Rồi đến lúc, chúng ta nhận ra chúng ta làm kiểu gì cũng không thỏa mãn được anh ấy (không chỉ là thỏa mãn các giác quan mà thỏa mãn cả suy nghĩ, nên mọi người mới hay lao vào tranh cãi để anh ta có dịp được thể hiện). Nếu bạn có thể nhận ra sự thật này, chính sự dính mắc vào anh ta làm cho bạn khổ, bạn tự xa lìa anh ta, thì tại đó bạn không bị các cảm giác chi phối, dẫn dắt mình đi nữa.

Với việc thực hành lộ trình tâm Chánh đạo, Chánh niệm ngay thời khắc khi Căn-Trần tiếp xúc, thì Thọ dù khởi lên, nhưng chỉ là Tâm biết trực tiếp Tưởng được sinh khởi, không hề có tâm biết Ý thức làm phát sinh Tà niệm, thì tại đó bạn từng bước tự cắt đứt các mắt xích trên chuỗi Duyên khởi. Có sự Tỉnh giác mà bạn nhận ra tâm mình không còn nhấp nhổm: thích cái này một tí, thích cái kia một tí; hay rơi vào việc luôn tự đặt câu hỏi lựa chọn cái này hay cái kia. Sự nhất hướng trong tâm bạn được sinh khởi. Vì không bị lôi kéo, ràng buộc, dính mắc bởi anh Thọ, Bạn hoàn toàn được ly tham. Bạn hiểu ra sự độc lập giữa bạn và Thọ, bạn từ bỏ được các tư tưởng làm chủ, tư tưởng sở hữu từ đó đoạn diệt được những tâm hành, thức sinh khởi nơi tâm mình; ở đây bạn an tịnh với trạng thái bình an thực sự trong tâm. Nhờ không có mối quan hệ với anh Thọ bạn hoàn toàn nhận rõ các mối quan hệ khác trên thế giới nhờ đó mà thắng trí được phát triển, giác ngộ được viên mãn. Bạn sống thực, bạn là bạn với Niết bàn bên trong nội tâm mình, không còn mơ mơ hồ hồ về một cõi nào, thế giới nào không có thực hay được nói tới ở ngoài kia nữa.